Αναφορά σε άρθρο που γράφτηκε για τον Μ. Πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Θρόνου π. Γεώργιο Τσέτση

Η περίφημη ρήση του μεγάλου Στήβεν Ράνσιμαν ότι “στον 21ο αιώνα θα επιβιώσει μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία, γιατί δεν θα έχει αποτινάξει την ιδέα ότι η θρησκεία είναι μυστήριο”, η αλλιώς ότι “ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας”, έτυχε μεγάλης απήχησης και κατέστη τσιτάτο από πολλούς, όχι μόνο απλά αισιόδοξους αλλά σούπερ ορθοδόξους, οι οποίοι κραδαίνουν την Ορθοδοξία ως ιδεολογική σημαία έναντι των πάσης φύσεως ...αντιπάλων.

Διαβάζοντας το κείμενο του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου της Μ.τ.Χ.Ε. π. Γεωργίου Τσέτση “Το μετέωρο βήμα της Ορθοδοξίας” (δημοσιεύθηκε στον τόμο Ζ', 2010, της Επιστημονικής Παρουσίας Εστίας Θεολόγων Χάλκης) αντιλαμβάνεται ο καθείς ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και κυρίως δεν επιτρέπουν θριαμβολογίες. Όπως εύστοχα έχει σημειώσει σε σχετικό άρθρο του ο Παντελής Καλαϊτζίδης “κείμενα και λόγος αυτοκριτικός και ελεγκτικός έναντι της Δύσεως, όπως του Ράνσιμαν, αντί να λειτουργήσουν αφυπνιστικά προς την κατεύθυνση επανακάλυψης της χριστιανικής καθολικότητας και οικουμενικότητας, η ως μέτρο αυτοκριτικής και αναμέτρησης με τα δικά μας λάθη και παραλείψεις, ευνόησαν μάλλον τον εφησυχασμό και την αυτοδικαίωση, την πνευματική αυτάρκεια και εσωστρέφεια, την “ελληνορθόδοξη” θριαμβολογία, καθώς και τα παράγωγά της: την όξυνση του επιθετικού επαρχιωτισμού,  του αντιδυτικισμού και του αντιευρωπαϊσμού” (περ. Αναλόγιον, τευχ. 3, σελ. 125).

Η οικουμενικότητα, εκφραζομένη δια της Πανορθοδόξου Ενότητος, είναι το αεί ζητούμενο και δεν είναι τόσο αυτονόητο τους καιρούς μας. Παρ' ότι έχει δηλωθεί επανειλημμένως επισήμως και από τις κατά καιρούς Συνάξεις των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, εν τούτοις δεν είναι εύκολη υπόθεση στην πράξη.

Ο π. Γεώργιος Τσέτσης, έχοντας θητεύσει για δεκαετίες ολόκληρες στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και στους Διαχριστιανικούς και Διορθόδοξους Διαλόγους, ως μέλος αντιπροσωπειών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γνωρίζει τα πράγματα όσο λίγοι. Στο ευστοχότατο κείμενό του “Το μετέωρο βήμα της Ορθοδοξίας” καταγράφει την πραγματικότητα που αντιπαλαίει την ενότητα.

Σημειώνει χαρακτηριστικά ο π. Γ. Τσέτσης:

...Η απροθυμία πολλών κατά τόπους Εκκλησιών να συμμορφώνονται με τα πανορθοδόξως αποφασιζόμενα• η αμφισβήτηση από ορισμένες Εκκλησίες των συμπεφωνημένων κειμένων των επισήμων διμερών θεολογικών Διαλόγων συνόλης της Ορθοδοξίας˙ οι διενέξεις μεταξύ διαφόρων κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών εξ αφορμής εδαφικών διεκδικήσεων• οι σχισματικές τάσεις σε πολλές Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, με έξωθεν, συχνά, παρεμβάσεις• οι εμφανείς, η εκ του αφανούς, απόπειρες αναμείξεως παραγόντων μιας Εκκλησίας στα εσωτερικά ζητήματα μιας άλλης αδελφής Εκκλησίας, όπως και πολλές άλλες "ανορθόδοξες" ενέργειες και μεθοδεύσεις, ων ουκ έστιν αριθμός, αποτελούν χωρίς αμφιβολία αιτίες αποδυναμώσεως του ενιαίου σώματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, συντελούν στον αποπροσανατολισμό των πιστών, και δίνουν προς τα έξω την εντύπωση ότι στον Ορθόδοξο κόσμο μεταξύ θεωρίας και πράξεως, μεταξύ αυτών που πρεσβεύουμε και αυτών τα οποία πράττουμε, «χάσμα μέγα εστήρικται».

Όλα αυτά, και άλλα προβλήματα ενότητος, λειτουργούν ως τροχοπέδη για την Σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, ο δρόμος προς την οποία μοιάζει αδιέξοδος...

Αυτό, δηλαδή, που διακρίνει – δυστυχώς – την Ορθοδοξία στον καιρό μας είναι μια εσωστρέφεια, μια έκδηλη αδυναμία συνοχής και λειτουργίας “εν ενί στόματι και μια καρδία”. Η λογική των Εθνικών Εκκλησιών δηλητηριάζει ακόμα την Ορθόδοξη σκέψη και ζωή. Συν το γεγονός ότι διάφορες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες αναπτύσσουν σφαίρες επιρροής, προσδοκώντας ίδια οφέλη, κάτι που αποτρέπει την σάρκωση του “εις εσμέν εν Χριστώ Ιησού”.

Ο π. Γεώργιος Τσέτσης τα λέει θαυμάσια. Αρκεί να ενστερνισθούμε την επιτακτική ανάγκη για ενότητα, προκειμένου η Ορθοδοξία να αποτελέσει την όντως σαρκωμένη ελπίδα στον σύγχρονο κόσμο που υποφέρει από κατακερματισμό:

“Για να είναι όντως πειστικό το μήνυμά της και αποτελεσματική η οποιαδήποτε αυτής πρωτοβουλία, είναι απαραίτητο όπως οι κατά τόπους Εκκλησίες μας ενεργούν ομόφωνα και ομόψυχα, όχι δε ως άσχετες και εντελώς ανεξάρτητες απ' αλλήλων μονάδες.

Όσο όμως, υπό το πρόσχημα μιας κακώς εννοούμενης και εσφαλμένως ερμηνευόμενης και ασκούμενης Αυτοκεφαλίας, θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε μόνοι και ασυντόνιστοι, όσο υπό την επήρεια ενός επιθετικού εθνικισμού θα πλήττουμε δίκην ελευθέρων σκοπευτών το ενιαίο σώμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όσο καιρό σχίσματα και διασπαστικές κινήσεις θα μας διχάζουν τραγικά σε όλα τα πλάτη και μήκη της υφηλίου, όσο θα καταστρατηγούμε Ιερούς Κανόνες και θα παραγκωνίζουμε βασικές εκκλησιολογικές αρχές που από αμνημονεύτων χρόνων διέπουν τις μεταξύ των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών σχέσεις, τότε, φοβούμαι ότι οποιαδήποτε εκ μέρους μας απόπειρα να διεκδικήσουμε ηγετικούς ρόλους ανά την χριστιανική οικουμένη, θα είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Και η ρήση του Runciman θα παραμένει, απλώς, ένα ρητορικό σχήμα!”

Ο π. Γ. Τσέτσης τονίζει στο άρθρο του την ανάγκη για ομοψυχία των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Αυτό το ομόφρονον θα πρέπει να εκδηλώνεται και με την καλύτερη δυνατή εκπροσώπηση στους Διαχριστιανικούς και Διαθρησκειακούς Διαλόγους. Γιατί, δυστυχώς, κάποιες Εκκλησίες συμμετέχουν στους Διαλόγους εκπροσωπούμενες ανεπαρκώς. Κάτι που έχει σαν συνέπεια η ενδοορθόδοξη ενότητα να πλήττεται από αστοχίες που εκθέτουν την Ορθοδοξία στους ετεροδόξους η αλλοθρήσκους. Ο διάλογος είναι πλέον μονόδρομος. Γι' αυτό και η ενότητα των Ορθοδόξων καθίσταται εκ των συνθηκών μονόδρομος. 

Αλλιώς το βήμα της Ορθοδοξίας προς την οικουμένη κινδυνεύει να μείνει όντως μετέωρο...